پروفسور محمد حیدری‌ملایری، دانشمند سرشناس جهانی در اخترشناسی و اخترفیزیک است. افزون بر این، ایشان با آشنایی‌ای که با زبان‌های کهن سانسکریت، اوستایی، پارسی باستان، پارسی میانه (پهلوی)، یونانی و لاتین دارد و همچنین مطالعه‌ای که روی ۲۰ گویش ایرانی کرده، سال‌هاست که در زمینه‌ی زبان‌شناسی تطبیقی، ریشه‌شناسی زبان‌های آریایی و اصطلاح‌شناسی علمی زبان پارسی، پژوهش می‌کند.
«فرهنگ ریشه‌شناختی اخترشناسی-اخترفیزیک»، دستاورد این پژوهش‌ها برای بازنمایی مفاهیم کهن و امروزین اخترشناسی نوین و تعاریف آن‌هاست که هم‌اکنون به سه زبان انگلیسی، پارسی و فرانسه در اینترنت در دسترس همگان است. این فرهنگ عظیم را می‌توان به قولی، ادای دِین ایشان به زبان پارسی که سهم مهمی در تمدن و فرهنگ بشری داشته است، به شمار آورد.
پروفسور حیدری‌ملایری، در سال ۱۳۲۶ در ملایر به دنیا آمد. ایشان، دانشنامه‌ی کارشناسی فیزیکشان را در سال ۱۳۴۸ از دانشگاه تهران گرفت و پس از گذراندن خدمت سربازی به ویراستاری کتاب‌های فیزیک در انتشارات فرانکلین پرداخت و همچنین بیش از ۱۰ کتاب در زمینه‌ی فیزیک و اخترشناسی از انگلیسی به پارسی برگرداند.
در سال ۱۳۵۳، ایشان با بورس دولت فرانسه در اخترشناسی و اخترفیزیک راهی این کشور شد. حیدری‌ملایری که از سال ۱۳۵۹ اخترفیزیکدان نپاهشگاه (رصدخانه) پاریس است، توانست در سال ۱۳۶۲ دکترای دولتی (بالاترین مدرک علمی فرانسه) را دریافت کند. او در این سال‌ها کشف کرد که جسم‌های ناشناخته در دو کهکشان همسایه‌ی ما که ابرهای بزرگ و کوچک ماژلان خوانده می‌شود، میغ (سحابی)های یونیده‌‌ای هستند که توسط ستارگان پرجرم نوزاد به وجود آمده‌اند.
پروفسور حیدری‌ملایری در سال‌های ۷۱-۱۳۶۴ با گروه اخترشناسان رصدخانه‌ی بزرگ اروپا (ESO) در شیلی همکاری داشت و در آنجا زندگی کرد. ایشان همچنین طی سال‌های ۷۰-۱۳۶۷ در سمت معاون گروه اخترشناسی رصدخانه‌ی اروپایی، فعالیت‌های علمی‌‌اش را پی گرفت.
مرکز پژوهش‌های پروفسور حیدری‌ملایری، ستارگان پرجرم (ستارگانی با جرمی دستِ کم، ۱۰ برابر جرم خورشید) و تأثیر آن‌ها بر پیرامونشان است و در این زمینه به نتایج علمی مهمی نیز دست یافته‌اند. اثبات اینکه جرم بیشینه‌ی ستارگان بیش از ۱۲۰ برابر خورشید نیست، حال آنکه پیش از کشفیات ایشان، دانشمندان گمان می‌کردند ستارگانی تا ۵۰۰ برابر جرم خورشید وجود دارد که ایشان ثابت کرد که آن‌ها نه یک ستاره، بلکه گروهی از ستارگان‌اند.
گفتنی است دستاوردهای پژوهشی پروفسور حیدری‌ملایری، بارها با اطلاعیه‌های علمی از سوی سازمان فضایی امریکا (NASA)، سازمان فضایی اروپا (ESA)، مرکز پژوهش‌های علمی فرانسه (CNRS) و رصدخانه پاریس به آگاهی همگان رسیده و بازتاب‌های گسترده‌ای نیز در رسانه‌ها یافته است.
آنچه در پی می‌آید گپ‌وگفتی است با ایشان درباره‌ی زبان‌شناسی تطبیقی، ریشه‌شناسی و اصطلاح‌شناسی علمی زبان پارسی.
