رسانه ی پارسی زبان دکتر محمد حیدری ملایری

اخترشناس و اخترفیزیکدان نپاهشگاه پاریس

رسانه ی پارسی زبان دکتر محمد حیدری ملایری

اخترشناس و اخترفیزیکدان نپاهشگاه پاریس

مشخصات بلاگ
رسانه ی پارسی زبان دکتر محمد حیدری ملایری

دکتر محمّد حیدری ملایری ، اخترفیزیکدانِ ایرانی نِپاهشگاه پاریس یکی از دانشمندان سرشناس جهانی در رشته هایِ اخترفیزیک و اخترشناسی ست. کشف ها و دستاوردهایِ ایشان شناخته ی دانشمندان و پژوهشگران جهان است . دکتر حیدری ملایری فزون بر اخترشناسی و اخترفیزیک فعالیت های گسترده ای در زمینه ی واژه سازی علمی فارسی و زبان شناسی دارند . دستاورد این فعالیت ها فراوا ( فرهنگ ریشه شناختی اخترشناسی و اخترفیزیک ) است . در این فرهنگ سه زبانه ، زبان فارسی هم پایِ دو زبان تراز یک جهان ، فرانسه و انگلیسی ، به پیش می رود . دلیل این هم پایی که نشان دهنده ی توان زبان پارسی است پدیدآوردن راژمانی ( راژمان = سیستم ) گسترده از وندها و ستاک ها ، بهره گیری از زبان های مادر فارسی و نیز بهره گیری از گویش های ایرانی است . به زبان دیگر ، دکتر حیدری ملایری در فرهنگ خود توانایی زبان پارسی را به اثبات رسانده است . این وبلاگ نخستین و تنها رسانه ی پارسی زبان دکتر حیدری ملایری است . در واقع این بلوگ دالان ارتباطی دوستداران دکتر حیدری ملایری با ایشان است . تازه ترین وِتار ( مقاله ) های ایشان ، متن سخنرانی ها و ... در این مکان نشر داده خواهند شد .

دنبال کنندگان ۵ نفر
این وبلاگ را دنبال کنید
تبلیغات
Blog.ir بلاگ، رسانه متخصصین و اهل قلم، استفاده آسان از امکانات وبلاگ نویسی حرفه‌ای، در محیطی نوین، امن و پایدار bayanbox.ir صندوق بیان - تجربه‌ای متفاوت در نشر و نگهداری فایل‌ها، ۳ گیگا بایت فضای پیشرفته رایگان Bayan.ir - بیان، پیشرو در فناوری‌های فضای مجازی ایران
آخرین نظرات
نویسندگان

۵ مطلب با موضوع «واژهسازی» ثبت شده است

دانشنامه ی آزاد ویکی پدیا قدرمطلق را این گونه تعریف می کند:
در ریاضیات، قدر مطلق (Absolute Value)یک عدد حقیقی، مقدار آن عدد بدون در نظر گرفتن علامتش است. پس قدر مطلق یک عدد همواره نامنفی است یعنی یا مثبت است یا صفر، به بیان دیگر، قدرمطلق یک عدد برابر است با فاصله آن عدد تا صفر.

In mathematics, the absolute value |x| of a real number x is the non-negative value of x without regard to its sign. Namely, |x| = x for a positive x, |x| = −x for a negative x, and |0| = 0.



تَرم لاتین واژه ی قدرمطلق، Absolute value، خود از دو بخش ساخته شده است:

Absolute به معنای مطلق
value به معنای ارزش و مقدار

پس، بر روی هم، هم ارز پارسی قدرمطلق تا بدین جا می شود ارزش مطلق، اما تکلیف مطلق چه می شود؟ مطلق یا Absolute یکی از ترم های پرکاربردی است که می بایست در پارسی برابری برای آن داشته باشیم. پیش از هر چیز به بررسی معنای این واژه در فرهنگنامه های فارسی می پردازیم:

مطلق

1 - تمام ، همه . 2 - آزاد، رها. 3 - بی قید. نامقید. 4 - در دستور ویژگی عنصر دستوری ای که قید و شرطی در تعریف آن نیست .


با جستجو در فرهنگ ریشه شناختی اخترشناسی و اخترفیزیک خواهیم دید:
برای Absolute واژه ی اَوَست(avast) پیشنهاد شده است. که ریشه شناسی این واژه ی جالب به قرار زیر است:

اَوَست = اَ + وَست

اَ
→ پسوند منفی ساز
وَست
→ دیسه ی کهن تر واژه ی بَست(بستن)، برپایه ی آن چه که گفته شد اَوَست به معنای "بی قید، محدود نشده" است. بر این اساس هم ارز پارسی ترکیب Absolute value می شود "ارزش اَوَست"




۱ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۲۷ ارديبهشت ۹۳ ، ۱۳:۰۲
مجتبی ذوالفقاری

یکی از شناسه های توانمند بودن یک زبان، توانایی دستگاه واژه سازی آنست. زبان پارسی به عنوان یکی از زبان های آریایی با دردست داشتن گنجینه ای از وندها توانایی شگفت و شگرفی در این زمینه دارد. کم تر مفهومی را می توان یافت که نتوان ان را در کالبد واژگانی پارسی گنجاند. البته ناگفته پیداست که این توانایی تنها و تنها در قالب یک پروژه ی دانشی و سنجیده می تواند به نمود درآید یعنی همان چیزی که امروز در فرهنگ ریشه شناختی اخترشناسی و اخترفیزیک دکتر محمد حیدری ملایری بینای آن هستیم. در ادامه به بررسی برخی از وندهای به کاررفته در این فرهنگ خواهیم پرداخت:

" این پیوست به مرور زمان روزآمد می شود."

- پسوند : er

هم ارز پارسی : -گر، -گار، -کار، -آر، -نده

معنی:

نمونه های کاربرد: آپارگر


- پیشوند : trans

هم ارز پارسی : ترا-

معنی: پیشوندی است به معنایِ "در سراسر، فراتر از ، از میان"

نمونه های کاربرد: ترابری، ترادیسی،تراروی و ...


- پیشوند : inter

هم ارز پارسی : اندر-

معنی: پیشوندی است به معنایِ "درون، میان، دو به دو، دوسویه"

نمونه های کاربرد: اندرزنش، اندراختری و ...


- پیشوند : pre

هم ارز پارسی : پیش-

معنی: پیشوندی است به معنایِ "پیش، پیش از"

نمونه های کاربرد: پیش-ستاره‌ای، پیشزیستی، پیش-پاشش و ...


- پیشوند : peri

هم ارز پارسی : پیرا-

معنی: پیشوندی است به معنایِ "در پیرامون"

نمونه های کاربرد: پیراکهکشانی، پیرازم، پیراهور، پیرامون و ...  


- پیشوند : poly

هم ارز پارسی : چند- ، بُل-

معنی: پیشوندی است به معنایِ "چند، چندین، بسیار"

نمونه های کاربرد: بُل-نامین، چندبر، بُلفام، گاز ِ بُلگشتی و ...


۳ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۲۴ اسفند ۹۲ ، ۱۲:۴۹
مجتبی ذوالفقاری
به نام دادار هستی بخش
دوستان دانش پژوه درود و سلام
در این پیوست از تارنما برآنیم که به بررسی ساختار درایه های فرهنگ دکتر حیدری ملایری بپردازیم.

در این فرهنگ هر درایه با یک واژه ی انگلیسی و سپس برابر پارسی آن آغاز می شود.آوانوشت واژه های پارسی نیز در کنار آن آمده است.برای نمونه درآیه ی operate که امروزه آن را عملیات ترجمه می کنند بدین گونه آغاز می شود :
operate
  آپاریدن  
âpâridan

پس از این نوبت به واژه ی فرانسوی هریک از مفهوم ها می رسد :

Fr.: opérer

در نخستین خط پس از واژه های پارسی - انگلیسی - فرانسه با تعریف دانشی واژه برخورد می کنیم :  

To function or work; to make something function or work

 و پس از تعریف،ریشه شناسی واژه ی انگلیسی :

From L. operari "to work, labor," L. opus "a work, labor, exertion," Av. *āpah-, *apah- "to do, operate," see below," Skt. ápas- "work, action, religious act;" O.H.G. uoben "to start work, to practice, to honor;" Ger. üben "to exercise, practice;" Du. oefenen; O.E. æfnan "to perform, work, do," afol "power"); PIE base *op- "to work, perform

و سرانجام هر درآیه با ریشه شناسی برابرنهاد پارسی به پایان می رسد :

Âpâridan, from âpâr-, from Av. *āp(ah)- "to do, operate," as above, + suffix -ar (as in vadar- "weapon," zafar- "jaw," baēvar- "thousand," and so on), shifted to -âr, + -idan suffix of infinitives. The Av. *āpah- "to do, operate," is extant in Mod.Pers. xub "good;" Mid.Pers. hwp, xub "good;" from Av. huuāpah- "doing good work, masterly," from huu-, hv- "good" → eu- + āpah- "work, deed," hauuapanha- "creativity;" cf. Skt. sv-ápas- "doing good work, skillful;" PIE base *op-, as above


این فرهنگ در کنار آرمان ها و هدف های دانش گسترانه ی آن می تواند برای زبان پژوهانی که به زمینه ی ریشه شناسی واژه ها علاقه مندند نیز سودمند باشد.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰۵ آبان ۹۲ ، ۱۲:۴۶
مجتبی ذوالفقاری

آذرفرنبغ پسر فرخزاد؛ آذرباد پسر امید. کتاب سوم دین کرد، ترجمه‌ی فریدون فضیلت (۲ جلد)، انتشارات فرهنگ دهخدا، ۱۳۸۱
آذرنوش، آذرتاش. راههای نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان تازی (پیش از اسلام)، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۵۴
آموزگار، ژاله؛ تفضلی، احمد. زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن، نشر معین، تهران، ۱۳۷۳
آیوازیان (ترزیان)، ماریا. وام واژه های ایرانی میانه‌ی غربی در زبان ارمنی، مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۱
اوستا کهن ترین سرودهای ایرانیان. گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه (۲ جلد)، انتشارات مروارید، چاپ دهم، تهران ۱۳۸۴
ایران‌شناخت، یادنامه‌ی استاد ا. و. ویلیامز جکسن. بیست گفتار پژوهشی ایران شناختی، گزارش جلیل دوستخواه، انتشارات آگاه، تهران، ۱۳۸۴
بهار، مهرداد. اساطیر ایران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران، ۱۳۵۲
بهار، مهرداد. واژه نامه‌ی بندهش. بنیاد فرهنگ ایران، تهران، ۱۳۴۵
بهار، مهرداد. واژه نامه‌ی گزیده های زاد اسپرم، بنیاد فرهنگ ایران، تهران، ۱۳۵۱
بهرامی، احسان. فرهنگ واژه‌های اوستا، فارسی و انگلیسی (۴ جلد)، ویراستار فریدون جنیدی، بنیاد نیشابور، نشر بلخ، تهران، ۱۳۶۹
پور داود، ابراهیم. یادداشت های گاثاها (۱۳۳۶)، چ ۲، به کوشش بهرام فره وشی، دانشگاه تهران، ۱۳۵۳ 

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۵ آبان ۹۲ ، ۱۲:۳۰
مجتبی ذوالفقاری

چرایی این کار

فرهنگی که در پیش رو دارید مفهوم‌های کلاسیک و نیز پیشرفته‌ی اخترشناسی نوین را با به دست دادن تعریف‌های آنها باز می‌نماید. هدف این است که این فرهنگ اخترشناسان پیشه‌کار و همچنین اخترشناسان دوستکار (آماتور) را به کار آید. یک ویژگی برشمردنی این فرهنگ سه‌زبانه این است که ریشه‌شناسی واژه‌های انگلیسی و پارسی را نیز به دست می‌دهد. بنابراین داده‌های ریشه‌شناختی این اثر می‌توانند برای زبانشناسان نیز، بویژه آنان که به فرگشت زبان‌های هند-و-اروپایی و شاخه‌ی ایرانی آنها علاقه‌مندند، جالب باشند.

جدا از هدف‌های آموزشی و دانش‌گستری، یکی از آماج‌ها‌ی اصلی این کار ادای سهمی است به زبان پارسی از راه آفریدن فرهنگی جامع در اخترشناسی و اخترفیزیک که دربرگیرنده‌ی بیشترین و پیشرفته‌ترین مفهوم‌های این رشته‌ها باشد. گزینش اخترشناسی و اخترفیزیک زاییده‌ی این واقعیت است که اینها رشته‌های تخصصی داتار (مؤلف) هستند. اگر داتار زمین‌شناس، باستان‌شناس یا پژوهشگر در رشته‌ی دیگری می‌بود پروژه‌ی همانندی را در آن رشته پیش می‌گرفت. این فرهنگ بر گزاره‌های بنیادین زیر نهاده شده است:

دنباله ی این جستار را در اینجا بخوانید ...

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰۵ آبان ۹۲ ، ۱۲:۲۶
مجتبی ذوالفقاری